نقش نهاد خانواده در حفظ زبان‌ها: مطالعۀ موردی زبان آذربایجانی در تبریز

امروزه کاهش تنوع زبانی و فرهنگی به یکی از مسائل مهم و قابل تأمل در حوزه‌های جامعه‌شناسی و زبان‌شناسی تبدیل شده است. برآوردها نشان می‌دهد نیمی از 7000-6000 زبان موجود در دنیا تا آخر این قرن یا به‌کلی ازبین خواهند رفت و یا درمعرضِ خطر قرار خواهند گرفت.این کاهش اغلب به‌واسطۀ تغییر تدریجیِ زبانی رخ می‌دهد که در آن جوامع زبانی یک یا چند زبان دیگر را به قیمت ازدست‌دادنِ زبان اول (مادری) خود می‌آموزند. بر همین اساس، با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و یک مصاحبۀ گروهی با مادرانِ دارای فرزندِ زیرِ ده سال، این تحقیق به‌بررسیِ نقش خانواده و تأثیرپذیری آن از محیطِ زبانی در حفظ زبان آذربایجانی و انتقال آن به نسل‌های بعدی در تبریز می‌پردازد. تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد به‌رغم اینکه پدران و مادران و فرزاندانشان نقش بسزایی در حفظ زبان‌ها ایفا می‌کنند، نگرش و تصمیمات و رفتار زبانی خانواده‌ها تحت تأثیر عوامل محیطی خارج از خانه قرار دارند. بنابراین، برای حفظ هرچه‌بهترِ یک زبان، باید علاوه‌بر استفادۀ روزمره از آن در خانه، محیط زبانیِ مطلوبی برای تحکیم، تقویت و ترویج نگرش‌ها و رفتارهای مثبت نسبت به آن زبان وجود داشته باشد.